Hoe voorkom je criminaliteit op de markt, aan je kraam of verkoopwagen?

Iedere euro die criminaliteit u kost, is er één te veel. Daarom is de Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel (CVAH) steeds op zoek naar effectieve maatregelen om de criminaliteit op de markt zoveel mogelijk terug te dringen.

Dit is een compacte leidraad met maatregelen tegen criminaliteit op de markt. Hierin worden de stappen ter voorkoming van diefstal  zoals organisatorische maatregelen, inrichting van de kraam, presentatiebeveiliging, beperken kasgeld en vals geld stuk voor stuk onder de loep genomen.

Per hoofdstuk wordt één onderwerp volledig behandeld, waardoor je deze handleiding gericht kunt doorlezen.

Je krijgt per onderwerp concrete tips en oplossingen om criminaliteit te voorkomen.
Uitgangspunt daarbij is steeds dat deze maatregelen praktisch en effectief zijn.
Er zijn niet altijd forse investeringen nodig: gastvrije en oplettende medewerkers blijken al een belangrijke stap op de goede weg.
Het doel van de CVAH is om aan ondernemers handvatten te bieden in de strijd tegen criminaliteit op de markt. Hiermee ben je beter in staat om de derving en schade als gevolg van criminaliteit in je  kraam te reduceren en te zorgen voor een veilige werkomgeving voor jou en je medewerkers.

‘Veilig op de Markt’ wordt mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Justitie & Veiligheid.

De meeste gevallen van diefstal zijn gelegenheidsdiefstallen. Je kunt zelf de nodige maatregelen nemen om diefstal in je kraam zoveel mogelijk te voorkomen. Het begint met aandacht voor iedere bezoeker van je kraam. Verder is het belangrijk om zo lang mogelijk in de rol van verkoper te blijven, ook als je of je medewerkers zien dat een klant zich vreemd gedraagt. Daarnaast zijn er tal van aspecten die diefstal beïnvloeden of die belangrijk zijn om te weten. Deze komen hieronder aan bod.

Goede beveiliging tegen diefstal begint met het treffen van een aantal organisatorische maatregelen. Goede onderlinge afspraken maar ook afspraken met collegaondernemers en de politie zijn van die maatregelen.

Een klant mag nooit de indruk krijgen dat zijn aanwezigheid volstrekt onopgemerkt blijft. Het is voor de dader moeilijker om te stelen van zijn vriend dan van zijn vijand. Deze volkswijsheid betekent dat iedere klant aan de kraam opgemerkt en begroet moet worden. Hiervoor is het vaak nodig onderling afspraken te maken wie de klant begroet en hoe dit gebeurt. Oogcontact en een knikje kan in veel gevallen al voldoende zijn.

Medewerkers moeten in staat zijn ongeveer 50% van de tijd toezicht uit te oefenen op de klanten. Hiervoor is instructie en training noodzakelijk. Veel activiteiten kunnen gecombineerd worden met het van tijd tot tijd rondkijken in de kraam. Vanzelfsprekend moet de medewerker zich bewust zijn van de gedragingen die kunnen duiden op diefstal.

Je medewerkers zullen in actie moeten komen op het moment dat een klant afwijkend gedrag vertoont. Dit gedrag kan duiden op diefstal of op een klant die niet in staat is zelfstandig een keuze te maken. Aanspreken van deze klanten is noodzakelijk. Dit aanspreken zal altijd met een verkoopgesprek gebeuren. Je kunt je medewerkers trainen in deze vaardigheden.

Zodra er sprake is van diefstal, kun je de dief aanhouden. Een duidelijk protocol is dan een waardevol hulpmiddel. Een voorbeeld van zo’n protocol tref je hier aan. Je kunt ook gratis online training volgen bij Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV).

Nodig de plaatselijke politie uit bij u op de markt. Stem met hen af, wat je van de politie kunt verwachten als je ze belt in verband met diefstal op de markt.

De inrichting van de kraam wordt bepaald door het assortiment en de beschikbare ruimte. Bij het inrichten is doorgaans meer aandacht voor aantrekkelijke presentatie, dan voor voorzieningen die diefstal kunnen voorkomen zoals: • de plaats van de kassa; • de overzichtelijkheid voor de medewerkers; • de verlichting.

Voor zover je op de kraam werkt met een kassa of geldbak is het belangrijk de plaats hiervan zo te kiezen dat je tijdens het gebruik van de kassa of geldbak oogcontact kunt blijven houden met de klanten in de kraam. Hoewel een kassa of geldbak gemonteerd in de auto achter de kraam veilig lijkt, is het steeds wegdraaien en met de rug naar de klanten staan voor criminelen een mogelijkheid om ongezien van de kraam te stelen.

Overzichtelijkheid ontstaat als de presentatie zoveel mogelijk afgespiegeld en aangevuld blijft. Het is bekend dat klanten gemakkelijker de drempel van diefstal overgaan bij een rommelige presentatie, terwijl de betalende klant veel waarde hecht aan een nette presentatie. Uitzondering op deze regel is de bulkpresentatie van goederen. Hierbij is juist de massale presentatie aantrekkelijk voor de klant. Nadeel van deze presentatie is dat het nagenoeg onmogelijk is om diefstal op te merken.

Door de artikelpresentatie sterker te verlichten dan de omgeving, zullen de handen die een artikel van de kraam pakken ook meer uitgelicht zijn. Het afschermen van handen wordt hierdoor sterk bemoeilijkt.

Kostbare artikelen hebben soms een extra meeneembeveiliging nodig. Vaak worden hiervoor kabels, sloten of klemmen gebruikt of vindt presentatie in vitrines plaats. Dit betekent wel dat altijd personeel aanwezig moet zijn om deze beveiliging voor kopende klanten weg te nemen.

Voor artikelen die een hoge waarde vertegenwoordigen en aantrekkelijk zijn om te stelen, kunnen kabels of afsluitbare hangers een uitkomst bieden. Het feit dat de klant deze artikelen nu niet zelfstandig kan pakken, betekent dat je vlot in staat moet zijn de sloten voor een eventuele klant te ontsluiten.

Net als voor fixeerhangers, geldt voor presentatie in een vitrine dat de bereikbaarheid voor klanten zoveel mogelijk gewaarborgd moet blijven. De toepassing van vitrines vergt zodoende een extra alerte houding van de verkoopmedewerkers.

De onuitwasbare inkt die vrijkomt na ongeautoriseerd verwijderen van de klem of pin maakt diefstal zinloos. Houd er bij kledingstukken rekening mee dat de klemmen niet worden aangebracht op plaatsen die hinderlijk zijn bij het passen.

Kasgeld kunt u beperken door pinnen en afromen.

De zichtbare aanwezigheid van geld in de kassa geldbak of buidel, kan mensen op verkeerde gedachten brengen. De oplossing hiervoor is het voortdurend afromen van het geld dat u niet meer als wisselgeld nodig heeft. Door in de auto of verkoopwagen een degelijke kluis met ruime inwerpopening te verankeren ontstaat een veilige opbergplaats. Deze kluis is bij voorkeur voorzien van een slot met code, zodat overbruggingscodes aan de medewerkers kunnen worden gegeven. Zodra een medewerker de kluis met een overbruggingscode opent, genereert dit een alarm dat bijvoorbeeld bestaat uit het verzenden van het signaal naar een GSM-telefoon.

In uw kassa moet uitsluitend wisselgeld aanwezig zijn. Controleer regelmatig op deze regel. Spreek een medewerker die hier niet zorgvuldig mee omgaat, er op aan. Het is onverstandig om af te romen door het geld in eigen zak te steken. Hierdoor vergroot u het persoonlijk risico op geweld tijdens een beroving.

Er is, behalve het vergrootglas, allerhande apparatuur op de markt die kan helpen bij het herkennen van vals geld. Behalve de UV-lamp en de apparaten die infrarood licht gebruiken, zijn er bijvoorbeeld apparaten die met een lampje of een geluidje aangeven of een biljetecht is of niet: je stopt het biljet er in en het apparaat doet de rest. Een waarschuwing is op zijn plaats voor het gebruik van die laatste soort apparaten. Vaak is bijvoorbeeld niet duidelijk waar het apparaat bij de controle naar kijkt. Als slechts naar één of hooguit een paar kenmerken wordt gekeken, bestaat het risico dat een vervalsing toch als ‘echt’ wordt getest. Ook kunnen er nieuwe soorten vervalsingen op de markt komen die het apparaat niet goed herkent. En tenslotte kan er ook iets mis zijn met het apparaat, bijvoorbeeld door een vuiltje op de lens. Alleen wanneer u zelf controleert, kunt u zich pas echt overtuigen van de echtheid van een eurobiljet. Bovendien bent u dan goed voorbereid op het herkennen van eventuele nieuwe soorten vervalsingen. Een hulpmiddel als een UV-lamp of een infrarood-apparaat kan u daar overigens goed bij helpen. Deze apparaten beslissen namelijk niet zelf of een biljet echt is of niet, maar stellen u beter in staat om zelf een oordeel te vellen. Over het controleren op echtheid leest u op de website van De Nederlandsche Bank. Let op: zodra u een vals biljet heeft ontdekt, kunt u het weigeren en teruggeven aan de klant die het aanbood. Als u het later aan een andere klant meegeeft of zonder dit te melden bij de bank achterlaat, maakt u zich schuldig aan een misdrijf. Zie ook ‘Met welke hulpmiddelen kan ik geld controleren?‘ van de mkbservicedesk.

Meest gestelde vragen over diefstal

Op het moment dat je iemand iets ziet pakken van de kraam en dat zonder te betalen meeneemt, is er sprake van diefstal. Je kunt diefstal dus eigenlijk pas vaststellen als deze persoon de kraam verlaten heeft zonder af te rekenen.
Het is nog niet te zien of hij wel of niet zal gaan betalen bij de kassa. Als je echter ziet dat iemand iets in zijn zak steekt, kun je die persoon daarover wel direct aanspreken. Spreek deze klant aan met bijvoorbeeld “Ik zie dat u uw keuze heeft gemaakt. Ik zag dat u een … in uw jaszak stopte. Ik verlies hierdoor het overzicht. Ik zal het van u overnemen, dan heeft u uw handen vrij.” Het signaal dat je hiermee afgeeft zal verreweg de meeste dieven op andere gedachten brengen.
Je mag na het afrekenen altijd de klant verzoeken in zijn tas te kijken. Zeker als er huisregels voor klanten op de kraam hangen waar dat al in aangekondigd staat. Als de klant het echter weigert, kun je de klant er niet toe dwingen. Het enige dat rest is de klant te melden dat je in die toekomst geen zaken meer met deze klant wenst te doen, omdat tassencontrole een voorwaarde is.
Aanhouden betekent dat je iemand met een letterlijke tekst meedeelt dat hij is aangehouden en dat jeu deze daardoor van zijn vrijheid berooft. Doe dit bij voorkeur met zijn tweeën. Spreek de dief aan met de volgende zin: “Ik houd u aan in verband met diefstal. Er is geconstateerd dat u een … in uw zak heb gestopt en niet heeft betaald.” Bespreek de situatie met de dief op een plaats uit het zicht van het publiek. Ga hier
Nee, dat kan niet meer. Aanhouden betekent dat je de dief moet overdragen aan de politie en dat jeu aangifte gaat doen van de diefstal. De politie zal de verdachte meenemen en hem voorgeleiden aan de (hulp)officier van justitie.
Ga er in eerste instantie van uit dat je moet voorkomen dat er geweld tijdens een aanhouding nodig is. Er zijn echter situaties waarbij de dief niet wil meewerken. Hij wil niet mee gaan naar de plaats waar u deze wilt ophouden totdat de politie er is. Je mag dan enige dwang toepassen. Vastpakken bij de arm of jas en de dief zo geleiden naar die plaats. Je mag nooit meer dwang gebruiken dan strikt nodig is om je doel te bereiken. Aan haren trekken of een arm op de rug draaien mag dus niet. Als de aangehouden dief je aanvalt mag je je natuurlijk verdedigen. Ook in deze situatie geldt dat je niet meer geweld gebruikt dan nodig is om deze te laten stoppen met zijn aanval. Omdat in deze situatie je eigen veiligheid op het spel staat, is het heel verstandig deze dief te laten gaan en de politie een goed signalement van de dader door te geven. Je veiligheid gaat altijd boven alles!
Aanhouden betekent dat je de dief zijn vrijheid afneemt om hem aan de politie over te dragen. Als je deze daarvoor opsluit in een laadbak is dat toegestaan onder de uitdrukkelijke verplichting dat je voortdurend verantwoordelijk blijft voor zijn omstandigheden. Je zult er dus bij moeten blijven om zijn of haar toestand in de gaten te houden.
Als de dief ontkent dat hij de spullen die hij bij zich heeft eerder had gestolen, moet de politie uitzoeken hoe het zit. De spullen gaan dan mee naar het politiebureau. Als daar blijkt dat ze inderdaad gestolen zijn, krijg je ze terug. Soms kan dat wat langer duren omdat de dief blijft beweren dat hij ze niet gestolen heeft.
Van de diefstal kan de eigenaar of de daartoe gemachtigde aangifte doen bij de politie via internet (lees hiervoor eerst de handleiding internetaangifte voor bedrijven, organisaties en winkeliers). Als er echter ook een dief is aangehouden, zal de politie op het moment dat ze de verdachte ophalen wel aangeven op welke manier zij de aangifte willen opnemen. In enkele gevallen moet je daarvoor naar het politiebureau toekomen.
Ga niet op de bedreiging in. Ga niet terug dreigen of schelden. Onthoud wel goed wat de dief allemaal zegt. Zeg tegen de politie die de dief komt ophalen dat je je bedreigd voelt door wat de dief tegen je heeft gezegd. Doe ook van deze bedreiging aangifte bij de politie (lees hiervoor eerst de handleiding internetaangifte voor bedrijven, organisaties en winkeliers).
Om elkaar opmerkzaam te maken op een bepaalde klant mag je op een plaats waar alleen de medewerkers kunnen komen, dus niet zichtbaar voor klanten, een foto van een dief ophangen.
Ja, dat mag. Je moet de klant die u daarop attendeerde wel vragen om zijn/haar naam en adresgegevens. Deze zijn nodig omdat de klant door de politie als getuige wordt gevraagd naar wat hij/zij gezien heeft. Het beste kun je deze klant vragen te blijven wachten op de politie die de dief komt ophalen.
In de wet staat dat je een redelijk vermoeden moet hebben. In de praktijk betekent dit dat je het moet hebben gezien en dat er voor je vrijwel geen twijfel meer over bestaat. Mocht nadat je de dief hebt aangehouden, toch blijken dat het een misverstand was, dan moet je de politie toch laten komen. Een aanhouding mag je nooit zelf beëindigen. Bespreek met de politie het misverstand en bied je excuses aan.
Informeer je mensen en bereid ze voor op dergelijke situaties door trainingen. Stel een protocol op over wie wat doet in een dergelijke situatie, zodat iedere medewerker weet wat hij of zij moet doen. Wie gaat naar de dief, wie alarmeert of belt de politie?